Αποφασισμένος ο σημερινός εβδομαδιαίος ποδηλάτης να παραχωρήσει τη διαδρομή του σε πρωταθλητή κωπηλάτη.
Και να τον συγχωρήσετε αν προσθέσει και λίγα μέτρα δικής του διαδρομής.
Μπρεσλάου, 12 Μαΐου 1918
Σόνιτσκα,
(...) Ναι, τα ξέρω τα υπέροχα άλικα λουλούδια που βγάζει αυτό το έλατο. Απίστευτα όμορφα. Δεν το πιστεύεις ότι είναι αληθινά. Βέβαια όλα τα δέντρα είναι όμορφα όταν είναι ανθισμένα. Το έλατο έχει τα πλούσια θηλυκά λουλούδια που γέρνουν απ' το βάρος τους που, απ' αυτά, βγαίνουν τα μεγάλα κουκουνάρια και τα άλλα, τα αρσενικά λουλούδια, τα αχνοκίτρινα, που έχουν τη χρυσή γύρη. (...) Εδώ, δυστυχώς, μόνο μερικές κορφές από δέντρα βλέπεις. Δηλαδή, όσες κορφές εξέχουν πάνω από έναν τοίχο πέρα, μακριά από εδώ. Προσπαθώ να μαντέψω τι δέντρα είναι από την απόχρωση της φυλλωσιάς τους ή από το γενικότερο σχήμα τους. Φαντάσου!
Τις προάλλες έφερε κάποιος στη φυλακή ένα σπασμένο κλαδί. Το κοιτούσαν κι αναρωτιόντουσαν τι δέντρο ήταν. Μα ήταν φτελιά! Θυμάσαι στον δρόμο του σπιτιού μου στο Νότιο Βερολίνο που σου έδειξα εκείνο το δέντρο με τα ροζ μυρωδάτα ροζ λουλούδια σαν τσαμπιά; Αυτή είναι η φτελιά. Ηταν και τότε Μάης μήνας και καθίσαμε και θαυμάζαμε το υπέροχο θέαμα. Εδώ ο κόσμος ζει χρόνια και χρόνια και δεκαετίες σ' ένα δρόμο που έχει από τη μια και απ' την άλλη δεντροστοιχία με φτελιές που ούτε καν τις έχει δει. Ούτε που έχουν ιδέα τούτοι εδώ οι άνθρωποι πώς είναι μια ανθισμένη φτελιά. Περνάνε δίπλα της, την κοιτάζουν και δεν τη βλέπουν! Το ίδιο και με τα ζώα. Ούτε που παίρνουν είδηση πως υπάρχουν δίπλα τους. Βάρβαροι με όλη τη σημασία της λέξεως!
(...) Εδώ απέξω υπάρχει μόνο ένα ζευγάρι κορυδαλλών. Έχουνε μόνο ένα μικρό. Τα άλλα τρία μικρά τους είχαν κακό τέλος. Αυτό το μικρούλι έχει κιόλας αρχίσει να τρέχει. Ξέρεις πώς τρέχουν οι κορυδαλλοί! Οχι σαν τα σπουργίτια που πηδάνε εδώ κι εκεί πάνω στα δυο τους ποδαράκια, αλλά περίεργα, αλλάζοντας βηματισμό. Το μικρούλι έχει μάθει να περπατάει αρκετά καλά, αλλά δεν έχει μάθει ακόμη να βρίσκει μόνο του την τροφή του. Κάθε βράδυ λοιπόν κάτω στην αυλή της φυλακής, κάτω από το παράθυρό μου, ακούγεται το απαιτητικό κελάηδημα του νεοσσού. «Ψοφάω της πείνας». Οι γονείς απαντάνε αμέσως μ' ένα «Τουίτ» γεμάτο τρυφερότητα και αγωνία.
(...) Και βέβαια, κάθε φορά που νιώθω έτσι, προσπαθώ να συνεφέρω τον εαυτό μου. Του λέω μην είσαι βλάκας. Δεν γίνεται να έχεις την ευθύνη για όλους τους κορυδαλλούς του κόσμου. Δεν μπορείς να κλαις για όλους τους κακοποιημένους βούβαλους της γης. (Εδώ να πω ότι τα ταλαίπωρα ζώα ακόμη έρχονται τραβώντας το κάρο και η θλιβερή ιστορία επαναλαμβάνεται.) Ομως η λογική δεν βοηθάει. Κι έτσι εξακολουθώ να υποφέρω.
(...) Αυτό το πέρα δώθε προς όλες τις κατευθύνσεις έξω από το παράθυρό μου είναι τα λεπτά νήματα που με συνδέουν μ' ένα σωρό πλάσματα, μικρά και μεγάλα. Τα δικά τους βάσανα είναι η αιτία για τη δική μου δυστυχία, τον πόνο μου και την αυτοαπόρριψή μου.
Σ' αυτά τα πλάσματα, ζώα και πουλιά, για τα οποία νιώθω υπεύθυνη, ανήκεις κι εσύ. Νιώθω πόσο υποφέρεις βλέποντας τα χρόνια να περνούν και να μην ξαναγυρνούν. Να βρίσκεσαι μόνη σε όλη αυτή τη δίνη και να μην μπορείς να πεις «Ζω!».
Πονάω πολύ για σένα. Ομως, σε θερμοπαρακαλώ, κάνε υπομονή και κουράγιο. Και πίστεψέ το: θα ζήσουμε. Ούτως ή άλλως, μέσα από όλες αυτές τις εμπειρίες, θα ζήσουμε. Αυτό που βιώνουμε τώρα είναι το ξερίζωμα του παλιού κόσμου. Μέρα με τη μέρα ένα ακόμη κομμάτι που βουλιάζει στα βαθιά νερά. Μέρα με τη μέρα, ένα ακόμη κομμάτι που γκρεμίζεται. Αυτό που μου είναι ακατανόητο είναι το πώς είναι δυνατόν ο περισσότερος κόσμος να μη βλέπει τίποτα απ' αυτά και να συνεχίζει να φαντάζεται ότι το έδαφος κάτω από τα πόδια του είναι στέρεο. (...)Από το πρόγραμμα της φετινής παράστασης στο Αγγέλων Βήμα, Ρόζα Λούξεμπουργκ: Γράμματα από τη φυλακή, με τη Μαρία Κατσανδρή στον ομώνυμο ρόλο· η μετάφραση, της Μαργαρίτας Δαλαμάγκα-Καλογήρου.
Πιστεύει κανείς ότι αυτό το γράμμα (απλό δείγμα) είναι της σοσιαλίστριας Ρόζας Λούξεμπουργκ από τη φυλακή; Οτι μια γυναίκα φυλακισμένη από το 1916 έως τον Νοέμβριο του 1918 σ' ένα ασφυκτικό κελί έχει τη δύναμη και την «αφέλεια» να παρατηρήσει κατ' αρχάς, και στη συνέχεια να σκεφτεί πουλιά και ζώα;
Μπρεσλάου, 21 Μαρτίου 1918
(...) Εδώ, πάντως, πολύ περίεργα πράγματα συμβαίνουν φέτος. Τα αποδημητικά πουλιά γύρισαν στο βορρά τέσσερις με έξι βδομάδες νωρίτερα απ' το κανονικό τους. Αλλά και το αηδόνι ακούστηκε στις 10 Μαρτίου! Ο μυρμηγκοφάγος και ο στραβολαίμης, που δεν φαίνονται πριν το τέλος του Απρίλη, ακούστηκαν από τις 15 Μαρτίου. Ο φλώρος, που δεν τον βλέπεις πριν τον Μάη, ήταν εδώ, και οι νότες του σαν φλάουτο έσχιζαν τον ουρανό εδώ και μια βδομάδα. Ολα τα ακούω από αρκετά κοντά, γιατί, όλοι, έρχονται και κάθονται στα δέντρα του κήπου του ψυχιατρείου, εδώ παραδίπλα (...).
****************
-Ελευθερία νοείται πάντα και αποκλειστικά η ελευθερία όποιου σκέφτεται διαφορετικά.
-Αν δεν κουνηθείς, δεν θα ακούσεις τις αλυσίδες σου.
Φράσεις της Ρόζας Λούξεμπουργκ
Διαφορετικά
Η κοινωνία που βασίζεται για τη μετακίνησή της στο αυτοκίνητο αξιώνει από την κρατική εξουσία να διαμορφώσει τις πόλεις, την ύπαιθρο και τους ανθρώπους με βάση τις ανάγκες του αυτοκινήτου: χάραξη μεγάλων αυτοκινητοδρόμων, βασανισμός του τοπίου, τυποποίηση των εικόνων (μεγάλες αλυσίδες καταστημάτων ανά πενήντα, ας πούμε, χιλιόμετρα, άθλιες ομοιόμορφες είσοδοι των πόλεων, «ξύρισμα» των δέντρων εκατέρωθεν των αυτοκινητοδρόμων κ.τ.λ.), διάπλαση ανθρώπων με τυποποιημένες ανάγκες, ανήμπορων και ανίκανων να εκτιμήσουν ένα ιδιόρρυθμο τοπίο, αλλόκοτη διαμόρφωση του εδάφους. Ολοι επισκέπτονται τους ίδιους τόπους, περίπου τις ίδιες μέρες και ώρες, μετατρέποντας ακόμη και τα δάση σε γνώριμο περιβάλλον των άστεων (το σκεπτικό για να «φέρουμε τον άνθρωπο κοντά στο δάσος» είναι να κατασκευάσουμε αυτοκινητόδρομο, θέσεις για στάθμευση, καφετέριες-μπαρ και εστιατόρια και παιδικές χαρές, μπας και χάσει ο άνθρωπος τις οικείες παραστάσεις του). Κάπως έτσι δεν ξυρίζεται διαρκώς και φαρδαίνει η άλλοτε κατάφυτη είσοδος στο Λουτράκι, η είσοδος από τις ιτιές στην Πάτρα κ.λπ., ή έτσι δεν οραματίστηκε ο δήμαρχος Αθηναίων, ο κύριος Κακλαμάνης, τη σημερινή αθηναϊκή μεγαλούπολη; Ηθελε να φέρει τον άνθρωπο κοντά, ας πούμε, στο άλσος Παγκρατίου. Και ευτυχώς δεν τα κατάφερε, γιατί ο άνθρωπος (ο άλλος άνθρωπος) έτυχε να είναι ήδη κοντά.
Η παραπάνω παράγραφος δεν έχει εμπνευστεί ακριβώς από τον ποδηλάτη. Αλλά ευχαρίστως την παράλλαξε ελαφρώς και την υπεξαίρεσε.