Ποδηλατικοί μύθοι

Όταν ρωτάμε ανθρώπους που δεν κυκλοφορούν με ποδήλατο γιατί δεν το κάνουν, η πιο συνήθης απάντηση που παίρνουμε από αυτούς είναι ότι ανησυχούν για την ασφάλειά τους στο δρόμο, και ο φόβος τους είναι κυρίως η κίνηση των μηχανοκίνητων τροχοφόρων.

Η εκπαίδευση δεν μπορεί σε καμμία περίπτωση να αντικαταστήσει ένα ασφαλές και ελκυστικό περιβάλλον για τη χρήση ποδηλάτου, παρόλο που μπορεί σίγουρα να δώσει μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση σε εκείνους που επιλέγουν να κυκλοφορήσουν με ποδήλατο. Δεν υπάρχουν στοιχεία που να μας πείθουν πως η κατάλληλη ποδηλατική παιδεία θα πείσει τους διστακτικούς ή τους αδιάφορους προς το ποδήλατο να βγουν στους δρόμους, ή ακόμη κι αν τολμήσουν να βγουν, ότι θα συνεχίσουν να το κάνουν σε μακροχρόνια βάση.

Στην Ολλανδία, τα μικρά παιδιά εκπαιδεύονται στο ποδήλατο, από το σχολείο. Παρόλ΄αυτά, η εκπαίδευση αυτή δεν έχει τον χαρακτήρα άσκησης πειθούς πάνω στα μικρά παιδιά για να κάνουν ποδήλατο. Απευθύνεται στα παιδιά που ήδη από πολύ μικρή ηλικία έχουν μάθει ποδήλατο και τους διδάσκει οδική συμπεριφορά.

Η ποιότητα του ποδηλατικού περιβάλλοντος είναι που καθορίζει και διατηρεί την ποδηλασια σε υψηλα επίπεδα και όχι η εκπαίδευση.

Σχετικοί μύθοι

Όλοι χρειάζεται να μοιραζόμαστε το δρόμο

Υψηλότερα στάνταρντς οδήγησης κάνουν την ποδηλασία ασφαλέστερη

 

Further reading :

English

• Impact of offering cycle training in schools upon cycling behaviour: a natural experimental study — International Journal of Behavioral Nutrition and Physical Activity at BioMed Central
• Sharp rise in NY cyclists linked to roll-out of bike lanes — TransportXtra
• But cycling isn't actually that dangerous? Shouldn't we just be training people to ride bikes safely on the road instead? — The Cycling Embassy of Great Britain
• Understanding Walking and Cycling Project — The Cycling Embassy of Great Britain
• A Zoo — Bikeyface
• How "Bikeability" and "Cycling Proficiency" have failed British cyclists — A View From The Cycle Path
• What won’t bring about mass cycling (4) cycle training — Crap Cycling & Walking in Waltham Forest

Deutsch

Bessere Wege, mehr Sicherheit — Fahrradland BW

Λένε πως τα ενδύματα υψηλής ορατότητας κάνουν τους ανθρώπους που ποδηλατούν πιο εμφανείς στον δρόμο και κατά συνέπεια πιο ασφαλείς.

Τα στοιχειά όμως δεν το αποδεικνύουν. Μελέτες έχουν δείξει ότι τα ενδύματα υψηλής ορατότητας έχουν λίγη έως καθόλου επίδραση στην ασφάλεια των ποδηλατών ή στην συμπεριφορά των οδηγών προς τους ποδηλάτες. Επιπλέον, είναι πιθανόν τα ενδύματα αυτά να δυσκολέψουν την ορατότητα – έχουν υπάρξει περιπτώσεις που τα υψηλής ορατότητας ενδύματα έχουν ενοχοποιηθεί ως πιθανή αίτια οδικών θανάτων.

Αντί να εστιάζουμε, λοιπόν, στο να φοράνε οι άνθρωποι ενδύματα υψηλής ορατότητας όταν ποδηλατούν ή περπατάνε, θα πρέπει να σχεδιάζουμε δρόμους και λωρίδες που θα δημιουργούς ασφάλεια στους χρήστες τους, σε όλη τη διάρκεια που κινούνται εντός τους.

Ο παραπάνω ισχυρισμός συχνά αληθεύει, κυρίως επειδή πολλές από τις υπάρχουσες υποδομές είναι χαμηλών προδιαγραφών, αποτυγχάνοντας να εξασφαλίσουν διαδρομές χωρίς προβλήματα. Κάποιοι που έτσι κι αλλιώς χρησιμοποιούν το ποδήλατο για τις μετακινήσεις τους, είναι λογικό να αποφεύγουν τις κακοσχεδιασμένες λωρίδες, για να κινηθούν πιο γρήγορα και πιο εύκολα στον δρόμο.

Στην πραγματικότητα, ο ισχυρισμός αυτός είναι ένα καλό επιχείρημα για να δημιουργηθούν υποδομές υψηλών προδιαγραφών που ο κόσμος ΘΑ χρησιμοποιήσει! Οι καινούριοι ποδηλατόδρομοι του Λονδίνου και αυτός που ενώνει το Μπρίστολ με το Μπαθ είναι ατράνταχτα παραδείγματα, πως οι καλοσχεδιασμένοι ποδηλατόδρομοι κερδίζουν με ολοένα και αυξανόμενους ρυθμούς νέους χρήστες.

Είναι αλήθεια ότι, σε πολλές χώρες, οι ποδηλατόδρομοι δεν είναι ασφαλείς ή είναι κακής ποιότητας. Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι όλοι οι ποδηλατόδρομοι είναι και πρέπει να είναι έτσι.

Ξέρουμε πως να τους σχεδιάσουμε σωστά για ασφαλή και άνετη ποδηλασία – το μόνο που πρέπει να κάνουμε είναι να κοιτάξουμε πως έχουν σχεδιαστεί οι ποδηλατικές υποδομές στην Δανία και την Ολλανδία. Αυτές οι δύο χώρες έχουν την υψηλότερη πυκνότητα στο ποδηλατικό τους δίκτυο αλλά και τον υψηλότερο δείκτη ασφάλειας για τους ποδηλάτες.

Οι σωστές ποδηλατικές υποδομές περιορίζουν την επαφή με τα μηχανοκίνητα μέσα στο ελάχιστο δυνατόν και διασφαλίζει ότι όπου πρέπει να συνευρεθούν, αυτό θα συμβεί σε σημεία με χαμηλές ταχύτητες, καλή ορατότητα και με εμφανή σήμανση του πως θα πρέπει οι άνθρωποι να συμπεριφερθούν.

Είναι αποδεδειγμένο πως το κράνος από μόνο του δεν έχει ιδιαίτερα αποτελέσματα στην συνολική ποδηλατική ασφάλεια. Χώρες με υποχρεωτικούς νόμους για το κράνος ή με υψηλά ποσοστά χρήσης κράνους δεν παρουσιάζουν μείωση των τραυματισμών στο κεφάλι (ή σε τραυματισμούς γενικά) σε σύγκριση με χώρες ή περιοχές που δεν ισχύουν ανάλογοι νόμοι.

Όπου έχουν σχεδιαστεί σωστοί δρόμοι, η ποδηλασία είναι μια ασφαλής δραστηριότητα, που σε κάνει να αισθάνεσαι άνετα, σαν να ήσουν μέσα σε αυτοκίνητο ή μέσα σε λεωφορείο ή σαν να περπατάς ! Η καλή ποιότητα των ποδηλατικών υποδομών έχει καλύτερη και θετικότερη επίδραση στα ποσοστά ποδηλατικής ασφάλειας από την χρήση προστατευτικού εξοπλισμού.

Αντιθέτως σε μερικά μέρη του κόσμου, το περιβάλλον είναι τόσο "εχθρικό" προς τους ποδηλάτες που πολλοί από αυτούς ίσως και να αισθάνονται ότι δεν υπάρχει άλλη επιλογή από το να φορούν κράνος ακόμα κι αν αυτό είναι η ελάχιστη προστασία που μπορούν να εξασφαλίσουν για τον εαυτό τους.

Μάλιστα, το υψηλό ποσοστό χρήσης κράνους δείχνει στην πραγματικότητα ότι οι αρμόδιες αρχές έχουν αποτύχει να σχεδιάσουν κατάλληλες ποδηλατικές υποδομές.

Η υποχρεωτική χρήση κράνους έχει αποδειχτεί ότι έχει αρνητικό αντίκτυπο: αποθαρρύνει τους ανθρώπους από το να κάνουν ποδήλατο, μειώνοντας έτσι το κοινωνικό όφελος που προκύπτει από έναν υγιέστερο και πιο ενεργό πληθυσμό.

Θα πρέπει, λοιπόν, το κράνος και/ή οποιαδήποτε άλλη μορφή προστατευτικού εξοπλισμούν να είναι προσωπική επιλογή. Τα αποτελέσματα καλοσχεδιασμένων ποδηλατικών υποδομών δεν μπορούν να αγνοηθούν.

Οι Κάτω Χώρες, που είναι οι ασφαλέστερες χώρες στον κόσμο για ποδήλατο και έχουν το μεγαλύτερο ποσοστό χρηστών ποδηλάτου, έχουν παράλληλα το μικρότερο ποσοστό χρήσης κράνους.

Όποιος ενδιαφέρεται πραγματικά για την ασφάλεια του ποδηλάτη, ας ενδιαφερθεί πρώτα απ´όλα για την κατασκευή ποδηλατικών υποδομών !

Αυτή η έκκληση για καλύτερη οδική συμπεριφορά έχει δοκιμαστεί ξανά και ξανά, χωρίς καμμία ένδειξη επιτυχίας. Τα τελευταία 100 χρόνια γίνονται διαρκώς προσπάθειες ενθάρρυνσης προς αυτήν την κατεύθυνση και τίποτα δεν έχει αλλάξει.

Από τον βρετανό βουλευτή John Burns που προέτρεπε τους οδηγούς "να σεβαστούν το πνεύμα του δρόμου", το 1913, μέχρι την ταινία "Μην γίνεσθε αγενής στον δρόμο", στην δεκαετία του '50, που περιέγραφε το "πόσο όμορφα θα ήταν αν οι άνθρωποι έδειχναν λίγη περισσοτερη ευγένεια", και ως τις Σκωτσεζικες διαφημίσεις του 2013, που υιοθετούσαν τον Κώδικα Ευγενείας – για να αναφέρουμε κάποια μόνο παραδείγματα – τέτοιες αποτυχημένες εκστρατείες έχουν μακρόχρονη ιστορία.

Αν, ακόμη και από θαύμα, καταφέρναμε να πείσουμε τους πάντες να επιδείξουν άμεμπτη συμπεριφορά, η κυκλοφορία με ποδήλατο σε πολυσυχναστους δρόμους, θα ήταν αποτρεπτική σκέψη για τον περισσοτερο κόσμο, λόγω του θορύβου και των καθυστερήσεων που προκαλούν τα μηχανοκίνητα οχήματα. Το να μοιραζόμαστε τον ίδιο δρόμο, δεν είναι μια ρεαλιστική προοπτική για πολλούς ανθρώπους, όπως για παράδειγμα τα παιδιά και άτομα με κινητικές δυσκολίες.

Η μόνη αποδεδειγμένα ασφαλής και ελκυστική λύση, είναι να διαχωρίσουμε την μηχανοκίνητη κυκλοφορία από τα υπόλοιπα μεταφορικά μέσα, δημιουργώντας ποδηλατό-οδούς κατά μήκος των μεγάλων οδικών αρτηριών και επιβάλλοντας στις δευτερεύουσες οδούς περιορισμούς διείσδυσης των μηχανοκίνητων οχημάτων.

Αυτός ο μύθος προτείνει ότι ένα είδος μητρώου αδειών κυκλοφορίας πρέπει να τηρείται πριν επιτραπεί σε κάποιον να ποδηλατίσει, και ότι αυτό θα έκανε την ποδηλασία ασφαλέστερη, θα έκανε τους ποδηλάτες να αναλαμβάνουν την ευθύνη των ενεργειών τους και να σέβονται τους κανόνες οδικής κυκλοφορίας.

Αν και αυτή η πρόταση έχει ακουστεί επανειλημμένα, ποτέ δεν έχει γίνει εφικτή η τήρηση μητρώου αδειών ποδηλάτων ή ποδηλατών. Εκτός από τον προβληματισμό τού πώς θα αδειοδοτηθούν τα παιδιά που κάνουν ποδήλατο, αν η αδειοδότηση είναι για το όχημα ή για τον οδηγό, ή ποιους κανόνες πρέπει να τηρήσουν οι ποδηλάτες για να πάρουν άδεια, ξέρουμε ότι τα σχήματα τήρησης μητρώων αδειών αυτού του τύπου δεν έχουν καμία πραγματική αξία.

Αν ίσχυε το ότι με την ύπαρξη μητρώου αδειών ο οι χρήστες των οδών θα ήταν ασφαλέστεροι, τότε θα μπορούσε να συσχετιστεί το επίπεδο οδήγησης των οδηγών των οχημάτων που είναι καταγεγραμμένα με την οδική ασφάλεια. Μα, σχεδόν κάθε οδικό ατύχημα εμπλέκει οδηγούς με άδεια και καταγεγραμμένα οχήματα. Έτσι, προφανώς η τήρηση μητρώου αδειών δεν φαίνεται να να παρέχει κάποιο ουσιαστικό αντικίνητρο για αυτούς που είναι κακοί οδηγοί αυτοκινήτου – ή ποδηλάτου.

Επίσης, καθώς το ποδήλατο είναι ένα μέσο μεταφοράς που αναγωρίζεται γενικά ότι πρέπει να προωθηθεί – καθώς είναι ασφαλές, αποτελεσματικό και δεν μολύνει – προσθέτοντας γραφειοκρατικά εμπόδια εξυπηρετεί μόνο την αποθάρρυνση της χρήσης του.

Στην πραγματικότητα δεν υπάρχει δρόμος στενός ή φαρδύς που να μην μπορεί να γίνει ασφαλής & ελκυστικός για ποδηλασία. Οι λύσεις δεν είναι πάντα εύκολες από πλευράς πολιτικής, αλλά ο φυσικός χώρος σπάνια είναι ένα ανυπέρβλητο πρόβλημα.

Είναι αλήθεια ότι μερικοί δρόμοι είναι πολύ στενοί για να φιλοξενήσουν τις ειδικές υποδομές που απαιτούνται για το ποδήλατο παράλληλα με άλλες χρήσεις, όπως πάρκινγκ και λωρίδες για την κυκλοφορία των υπόλοιπων τροχοφόρων. Παρόλα αυτά υπάρχουν περιπτώσεις που το όφελος που προκύπτει από τις ποδηλατικές υποδομές αναφορικά με τη χωροταξική διαχείριση του δρόμου είναι μεγαλύτερο και αποδοτικότερο!

Για να εξοικονομήσουμε, λοιπόν, χώρο για ποδηλατικές υποδομές, θα μπορούσαμε να δημιουργήσουμε έναν μονόδρομο για την κυκλοφορία των οχημάτων ή να μειώσουμε τους χώρους στάθμευσης. Εναλλακτικά, ο όγκος της αυτοκίνησης μπορεί να μειωθεί στο κατώτατο όριο, κάνοντας το δρόμο πιο ασφαλή & ελκυστικό για μετακίνηση με ποδήλατο.