της Βίκης Μαγαλιού
Αναδημοσίευση από την Εποχή
Oι σύγχρονες πόλεις δείχνουν κουρασμένες, ανίκανες να αντεπεξέλθουν στις ανάγκες
των κατοίκων τους, θα έλεγε κανείς ότι πάσχουν από αστική εξάντληση. Γι' αυτό
και πολύς λόγος γίνεται τελευταία για τις αναπλάσεις των υπαίθριων χώρων,
τις πεζοδρομήσεις και ό,τι αφορά τις αποκαλούμενες πολεοδομικές παρεμβάσεις
για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των κατοίκων των πόλεων.
Η πολεοδομία γεννήθηκε το 19ο αιώνα ως προσπάθεια "κοινωνικής διευθέτησης"
των οικισμών καθώς και των προβλημάτων της εκπαίδευσης, της υγείας, των μεταφορών,
κ.λπ. Σήμερα γίνεται πλέον κατανοητό ότι ο αστικός σχεδιασμός - είναι γενικά
- η παρέμβαση του πολιτικού συστήματος πάνω στο οικονομικό σύστημα. Τα προβλήματα
της πόλης που ζητούν τη λύση τους δεν αφορούν πια την κοινωνική αφομοίωση
αλλά τη διαχείριση του συνολικού συστήματος. Οι γειτονιές που κατασκευάζονται,
δεν έχουν παρά μόνο δύο θέματα που κυριαρχούν πάνω στο σύνολο: την κυκλοφορία
των αυτοκινήτων και την άνεση μέσα στο σπίτι. Χαρακτηρίζονται δηλαδή από εσωστρέφεια
και ατομικισμό και αφαιρούν τη δυνατότητα για κοινή δράση, κοινωνικοποίηση.
Είναι με άλλα λόγια η φτωχή έκφραση της αστικής ευτυχίας, ενώ λείπει κάθε
προδιάθεση για παιχνίδι.
Ο σύγχρονος κόσμος κατασκευάζει μαζί με τις νέες πόλεις, το πεδίο που τον
αντιπροσωπεύει ενώ ταυτόχρονα εκφράζει στο χώρο, στην καθαρή γλώσσα της οργάνωσης
της καθημερινής ζωής, τη βασική αρχή της αλλοτρίωσης και της καταπίεσης. Η
απογοητευτική έλλειψη ιδεών που εμφανίζεται σε όλους τους τομείς της κουλτούρας,
της πολιτικής, της οργάνωσης της ζωής, αντικατοπτρίζεται στη σύγχρονη αρχιτεκτονική
και πολεοδομία που κάνουν την αποξένωση χειροπιαστή. Ο αστικός χώρος, ένας
χώρος μαζικός, συγκεντρωτικός, θα μπορούσε να ευνοεί την κοινοτική, την ομαδική,
τη συλλογική ζωή. Παρ' όλα αυτά όμως λειτουργεί καταπιεστικά στο σύνολο του
με τη βοήθεια της θεσμοποιημένης αρχιτεκτονικής που χρησιμοποιεί ως εργαλεία
καταπίεσης την αισθητική και την ηθική του συστήματος. Παράδειγμα: κακώς θεωρείται
ότι στην Αθήνα επικρατεί "οικοδομική αναρχία", καθώς αποτελεί δημιούργημα
μιας συγκεκριμένης οικονομικό - κοινωνικής τάξης πραγμάτων: πολυκατοικίες
- βίλες - παράγκες αυθαίρετα και νόμιμη κερδοσκοπική οικοδόμηση (Πέραμα, Δραπετσώνα,
Ψυχικό).