Ποδηλάτης: ο πιο ευάλωτος χρήστης των δρόμων

Πριν μέρες είχα ένα περίεργο ατύχημα. Ενώ οδηγούσα με το ποδήλατό μου, ένας οδηγός αυτοκινήτου με χτύπησε. Το περίεργο ήταν στις συνθήκες του γεγονότος. Μία μεγάλη άδεια διασταύρωση στη γειτονιά μου, με τέλεια ορατότητα προς όλες τις κατευθύνσεις, ένα ήσυχο πρωινό και χωρίς κανένα άλλο όχημα -απολύτως κανένα!-, το αυτοκίνητο κόβει ταχύτητα φτάνοντας στη διασταύρωση -σχεδόν σταματά- οπότε καταλαβαίνω ότι με είδε προφανώς, και ενώ περνώ τη διασταύρωση ... ξεκινά και με προλαβαίνει και με χτυπά!

Σταματά και έρχεται κοντά, δύσκολα μπορώ να κουνηθώ (έχω στούμπηγμα στην οσφυική μοίρα, διαχειρίσιμο πρόβλημα, κανένα άλλο θέμα πουθενά ευτυχώς) και συνάπτεται ο ακόλουθος διάλογος, με δυο λόγια:
-Επειδή δεν σε θυμάμαι, μήπως έχεις κάτι εναντίον μου ρε φίλε και δεν μπορώ να θυμηθώ ποιος είσαι; Γιατί το έκανες αυτό;
-Όχι πρώτη φορά σε βλέπω, δεν έχω κάτι εναντίον σου, δεν μπορώ να εξηγήσω τι έκανα, δεν σε είδα, είδα απλά έναν άδειο δρόμο.

Για την ιστορία κατά τα άλλα ο τύπος επέδειξε συμπεριφορά για την οποία δεν έχω κάτι να προσάψω, αλλά το περίεργο γεγονός με οδήγησε σε μία έρευνα για τα ατυχήματα των ποδηλατών με αυτοκίνητα, και με το κείμενο αυτό θέλω να δώσω στους συντρόχους, πρώτο μία εξήγηση για ατυχήματα που ίσως είχαν, και δεύτερο για να βγάλουμε ένα χρήσιμο συμπέρασμα για την καθημερινή ασφάλειά μας μέσα στους δρόμους. Το κείμενο έγινε κάπως βιαστικά, αλλά νομίζω ότι αποδίδει ικανοποιητικά αυτό για το οποίο γράφτηκε.

Μέρος πρώτο: η εξήγηση μιας ψυχολογικής παραμέτρου - διαλείμματα αντίληψης, perception hiatus (σημ.: υπάρχουν και άλλοι όροι)

Η οδήγηση (κάθε τροχοφόρου) συνιστά νευρομυϊκή διαδικασία (το νευρικό σύστημα ενεργοποιεί το μυικό). Ως σύνθετη διεργασία απαιτεί αυτό που στην ψυχολογία λέγεται εστίαση, και το αποκαλούν απλά προσοχή. Αυτό απαιτείται επειδή υπεισέρχεται ο απρόβλεπτος αντικειμενικός παράγοντας σε δύο επίπεδα: α) ο δρόμος, β) οι άλλοι οδηγοί. Ο οδηγός δηλαδή καλείται να *ανταποκρίνεται σε αυτά τα δύο εξωτερικά/αντικειμενικά ερεθίσματα* συνεχώς και αδιαλείπτως.

Όμως αυτό, η προσοχή, εξαρτάται από την κατάσταση του νευρικού συστήματος. Όταν το άτομο είναι κουρασμένο π.χ., η ικανότητα προσοχής μειώνεται. Ας δούμε λίγο το μηχανισμό της αντιληπτικής διαδικασίας.

Βλέπε: https://www.verywellmind.com/perception-and-the-perc...

Αναλύοντας τη λειτουργίας της αντίληψης, έχουμε 8 στάδια/βήματα:
1. το εξωτερικό ερέθισμα
2. το ερέθισμα που τραβά την προσοχή (εστιασμένο)
3. η ανταπόκριση του (εστιασμένου) ερεθίσματος στο αιθητήριο όργανο
4. η μετατροπή του ερεθίσματος σε ηλεκτρικούς παλμούς
5. η διαδρομή μέσα στο νευρικό σύστημα (π.χ. η οπτική πληροφορία πάει στους σχετικούς οπτικούς νευρώνες)
6. η πραγματική αντίληψη (ενεργός αντίληψη)
7. η αναγνώριση (συσχετισμός, νοητική επεξεργασία)
8. η δράση του ατόμου (η αντίδραση)

Η πραγματική αντίληψη γίνεται στο στάδιο 6. Μέχρι εκεί η διεργασία είναι αυτόματη, παθητική. Μόλις τότε συνειδητοποιούμε το ερέθισμα. Στο προηγούμενο όμως στάδιο 5, εάν το νευρικό σύστημα είναι καταπονημένο, υπάρχει περίπτωση εμείς να μην συνειδητοποιήσουμε τελικά το ερέθισμα. Το νευρικό σύστημα κόβει τη διαδικασία.

Στην πραγματικότητα και άλλοι παράγοντες συμβάλλουν σε αυτό το *κόψιμο*, στην αλλοίωση της αντιληπτικής διεργασίας στο στάδιο 5, δηλ. μπορούν να λειτουργήσουν συνεργικά. Είναι διάφορα θέματα που έχουν να κάνουν με αυτό που θα λέγαμε *προτεραιότητα προσοχής*, *συναισθηματική πληροφορία* κλπ.

Ενδεικτικά: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3203022/

Όταν το νευρικό σύστημα βρίσκεται σε κατάσταση αποδιοργάνωσης ή δυσλειτουργίας (μπορεί και από εσωτερικό αίτιο π.χ. όταν ξυπνάς από βαθύ ύπνο), ο εγκέφαλος (το βασικό μέρος του νευρικού συστήματος) λειτουργεί κυρίως με το υποσυνείδητο κομμάτι (όπως στο όνειρο), το συνειδητό ατονεί (συνειδητό: το λειτουργικό υπόστρωμα της προσοχής), και είναι δυνατό να αλλοιώσει ένα εξωτερικό ερέθισμα παρουσιάζοντας το διαφορετικό από αυτό που στην πραγματικότητα είναι. Παράδειγμα στον οδηγό: υπάρχει νευρική κούραση, πέφτει η προσοχή, φτάνεις σε μια διασταύρωση και επειδή *θα ήθελες* η διασταύρωση να είναι άδεια για να περάσεις άνετα χωρίς να χρειαστεί να σταματήσεις, ο εγκέφαλος ενώ παίρνει από το μάτι το σήμα ότι έρχεται ποδηλάτης, εσένα για να σε "διευκολύνει" σού δίνει την πληροφορία που νομίζει ότι θα σε ικανοποιούσε, δηλαδή ότι δεν έρχεται κανείς. Την ευκαιρία για αυτό το ψεμματάκι τη βρήκε επειδή έλειπε η εστίαση, η προσοχή. Αυτό είναι φυσικός ψυχολογικός μηχανισμός.

Υπάρχουν και άλλα πολλά παραδείγματα από την καθημερινή ζωή σου, εάν ψάξεις θα βρεις. Δεν τα προσέχεις, δεν τα αντιλαμβάνεσαι όλα πάντα, κάθε μέρα και κάθε λεπτό δέχεσαι έναν καταιγισμό πληροφοριών, και εάν πρόσεχες διαρκώς τα πάντα θα τρελαινόσουνα. Εάν ασκηθείς να παρατηρείς τον εαυτό σου, και τους άλλους, θα εντοπίσεις πολλούς τέτοιους μηχανισμούς, αμυντικούς κατά βάσιν, καθώς προσπαθεί στην ουσία με "αυτόματους φυσικούς τρόπους" ο εγκέφαλός σου να σε προφυλάξει χωρίς εσύ να είσαι διαρκώς σε επιφυλακή. Π.χ. μπορείς να ανακαλύψεις τον εαυτό σου ότι είναι σίγουρος για κάτι που ποτέ δεν το γνώρισες.

Μέρος δεύτερο: η πρακτική αξία αυτών των διαπιστώσεων

Ως ποδηλάτης είσαι ο πιο ευάλωτος χρήστης του δρόμου. Πρέπει λοιπόν ο τρόπος της οδικής σου συμπεριφοράς να συμπεριλαμβάνει τόσο την αντικειμενική κατάσταση, όσο και την υποκειμενική κατάσταση των εμπλεκομένων πλευρών: το ποδήλατο και τα αυτοκίνητα. Εάν θέλεις να διέλθεις αλώβητος μέσα από το ναρκοπέδιο των σύγχρονων δρόμων -δρόμων που κάποιοι τους θέλουν αποκλειστικά για τα αυτοκίνητα που θέλουν να πουλάνε-, πρέπει να υιοθετήσεις μια αμυντική συμπεριφορά, άρα και πάγια στάση. Δηλαδή να οδηγείς έχοντας πάντα ως ανοιχτό το ενδεχόμενο του λάθους του άλλου. Αν θεωρείς δεδομένο ότι ο άλλος σε προσέχει, εκτίθεσαι. Αν θεωρείς δεδομένο ότι ο άλλος δεν θα κάνει το λάθος, εκτίθεσαι.

Ωραία, μπορεί να ρωτήσει κανείς. Εσύ, γιατί την πάτησες, και σε χτύπησε; Εσύ, σε κάθε διασταύρωση, σε κάθε πράσινο φανάρι, ακόμα κι αν έχεις προτεραιότητα, σταματάς; Αυτό το άρθρο είχε σκοπό να διερευνήσει τα αίτια του φαινομένου, να δώσει την εξήγηση. Τώρα το πώς ο καθένας θα απαντήσει στα ερωτήματα ή τι θα κάνει, είναι προσωπική ευθύνη. Προκάτ και ως δια μαγείας λύσεις συγγνώμη δεν έχω να δώσω. Αλλά κι αν είχα, επειδή είμαι υπέρ της ευθύνης, δεν θα έδινα, δεν θέλω να στερήσω από κανέναν την ελευθερία, και ελευθερία σημαίνει ευθύνη, και ευθύνη σημαίνει προσωπική επιλογή. Αν θες να προστατέψεις τον εαυτό σου, μάθε το "εργαλείο", αυτό το εργαλείο που λέγεται εαυτός, άνοιξε μάτια και αυτιά, παρατήρησε, και τους άλλους και τον εαυτό σου, και όσο καλύτερα το μαθαίνεις τόσο καλύτερα θα προστατεύεις αυτόν σου τον εαυτό σε κάθε περίπτωση ανάλογα με τις συνθήκες. Τόσο θα ξεπερνάς τον υποκειμενισμό σου και θα γίνεσαι πιο αντικειμενικός, γιατί αυτό είναι το τελικό ζητούμενο. Η καλύτερη άμυνα απέναντι στην πραγματικότητα είναι η επίγνωσή της, κι αυτό τελικά θα ελαχιστοποιήσει τις πιθανότητες του ατυχήματος: να είσαι εσύ εκεί ακόμα και όταν ο άλλος δεν είναι.

Αξιολόγηση: 
0
Η αξιολόγηση σας: Κανένα
0
0 ψήφοι
RockaRolla
Εικόνα RockaRolla
Απών/απούσα

Η αλήθεια είναι ότι η ανάλυσή σου θέλει προσεκτικό διάβασμα και περαιτέρω μελέτη.... 

Στην ουσία δεν διαφωνώ με το συμπέρασμα που θέτεις, [άλλωστε μου έχει τύχει δύο φορές, οδηγοί ΙΧ ερχόμενοι (ερχόμενΕΣ) από πίσω μου και ενώ με προσπέρασαν έστριψαν επάνω μου και μετά απολογούμενες υποστήριξαν ότι ΔΕΝ ΜΕ ΕΙΔΑΝ.... οπότε η απορία μου ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΑ παραμένει... πώς κάνεις προσπέραση σε κάτι που ΔΕΝ ΕΙΔΕΣ? πάρε με αμπάριζα, πέσε με φόρα πάνω μου αφού δεν με είδες..... (όπως συνέβει στην δική σου περίπτωση)]......

.......αλλά διαβάζοντας τα παραπάνω, μου δημιουργείτε νέα απορία..... άραγε αν δεν ήταν ποδήλατο αλλά νταλίκα ή λεοφορείο ή τανκς, άραγε ο εγκέφαλος θα έδινε πάλι τα ίδια σήματα? θα έλεγε "βολεύει να είναι άδεια η διασταύρωση, οπότε στην "δείχνω" ως άδεια... προχώρα". Ή τελικά, ΑΠΛΑ μας έχουν χεσμένους? "Έλα μωρέ, ασφαλισμένος είμαι, μέσα σε μεταλικό τέρας είμαι, δεν πρόκειται να πάθω τίποτα, παίρνω αμπάριζα όποιον αδύναμο βρεθεί μπροστά μου, ας πρόσεχε, ας ήταν και αυτός μέσα σε μεταλικό τέρας και ας πλήρωνε ασφάλεια......"

Εε???????????????

 

κωστάνζα
Εικόνα κωστάνζα
Απών/απούσα

Γεια χαρά,

σ´ευχαριστώ πολύ, η άλλη Ελλάδα, για την ανάλυση αυτών που γίνονται.
Παρ´ όλα αυτά, παρατηρώ όμως κάτι άλλο (ιδιαιτέρως σε άτομα που θέλουν να φανούν ήρωες), που κάθονται στην ουρά μεταλλικών τεράτων και με μαλώνουν· «φύγε στο πεζοδρόμιο!» «Φύγε και σύ απ´το δρόμο!»
Πρίν κάθε φανάρι στα κόκκινα, με ξεπερνάνε με θόρυβο, μόνο και μόνο για να μήν βρούνε την ταχύτητά τους;
Αχαχα, αλίμονο! Κάτι πηγαίνει στραβά στον εγκέφαλό τους;

Σας εύχομαι καλό ΣΚ και κάθε καλό

didotou
Εικόνα didotou
Απών/απούσα

i.alli.ellatha wrote:
 το αυτοκίνητο κόβει ταχύτητα φτάνοντας στη διασταύρωση -σχεδόν σταματά- οπότε καταλαβαίνω ότι με είδε προφανώς, και ενώ περνώ τη διασταύρωση ... ξεκινά και με προλαβαίνει και με χτυπά! 

Υπογραμμίζω το ουσιαστικό.
Και απ' αυτή τη φράση κράτάω τη λέξη "καταλαβαίνω" και τη λέξη "προφανώς".
...
Δεν υπάρχουν αυτά τα πράγματα.
Ούτε "καταλαβαίνουμε" ούτε υπάρχει κάτι για να πούμε "προφανώς".
Αμα δεν υπάρχει σαφής επαφή των ματιών τότε καταλαβαίνουμε ότι ΔΕΝ ΜΑΣ ΕΙΔΕ.
Τελείωσε.
Δεν υπάρχει τίποτε άλλο.
...
Πολύ καλή η ανάλυσή σου.

 

i.alli.ellatha
Εικόνα i.alli.ellatha
Απών/απούσα

RockaRolla wrote:
......αλλά διαβάζοντας τα παραπάνω, μου δημιουργείτε νέα απορία..... άραγε αν δεν ήταν ποδήλατο αλλά νταλίκα ή λεοφορείο ή τανκς, άραγε ο εγκέφαλος θα έδινε πάλι τα ίδια σήματα? θα έλεγε "βολεύει να είναι άδεια η διασταύρωση, οπότε στην "δείχνω" ως άδεια... προχώρα". Ή τελικά, ΑΠΛΑ μας έχουν χεσμένους? "Έλα μωρέ, ασφαλισμένος είμαι, μέσα σε μεταλικό τέρας είμαι, δεν πρόκειται να πάθω τίποτα, παίρνω αμπάριζα όποιον αδύναμο βρεθεί μπροστά μου, ας πρόσεχε, ας ήταν και αυτός μέσα σε μεταλικό τέρας και ας πλήρωνε ασφάλεια......"

Στο ερώτημα έτσι όπως το έβαλες υπάρχει μπέρδεμα. Στο πρώτο μέρος του ερωτήματος αντικειμενικοποιείς το ερέθισμα και αμέσως μετά το υποκειμενικοποιείς. Το ερέθισμα έχει να κάνει με το αν έχεις ποδήλατο ή νταλίκα αλλά για αυτό "ευθύνεται" ο φυσικός ψυχολογικός μηχανισμός, ενώ για το αν σε έχει χεσμένο ο άλλος υπεισέρχεται ενεργά η προσοχή. Άρα πρόσεχε το σφάλμα αναγωγής, πας να βγάλεις από σωστό δεδομένο λάθος συμπέρασμα.

didotou wrote:
Αμα δεν υπάρχει σαφής επαφή των ματιών τότε καταλαβαίνουμε ότι ΔΕΝ ΜΑΣ ΕΙΔΕ

Δε φαντάζομαι να εννοείς ότι σε κάθε διασταύρωση πρέπει να ψάχνω πρώτα τα μάτια του άλλου για να περάσω!

didotou
Εικόνα didotou
Απών/απούσα

i.alli.ellatha wrote:

didotou wrote:

Αμα δεν υπάρχει σαφής επαφή των ματιών τότε καταλαβαίνουμε ότι ΔΕΝ ΜΑΣ ΕΙΔΕ

Δε φαντάζομαι να εννοείς ότι σε κάθε διασταύρωση πρέπει να ψάχνω πρώτα τα μάτια του άλλου για να περάσω!

Εγώ πάντως αυτό κάνω όσο γίνεται από τότε που καβάλησα δίκυκλο.
Και στην Αθήνα που μένω έχει πολλές διασταυρώσεις.
Δεν είναι χωράφια και κάμποι.
...
Δεν μπορώ να περάσω αλλιώς. Δεν είναι πια "πρέπει".
Έχει γίνει "δεν μπορώ".
Δεν τον είδα;
Δεν έχω οπτκή επαφή με τα μάτια.
Τους αφήνω και περνάνε και τελείωσε.
...
Το ξέρω.
Είναι ξενέρωμα.
Χάνεις όλη τη μαγεία έτσι αλλά ...

Gefer
Εικόνα Gefer
Απών/απούσα

Παίζει να είναι πάντως και θέμα όρασης. Σκεφτόμουν τον καταράκτη σαν πιθανή αιτία. Η περιφερειακή όραση είναι και η πρώτη που πάει περίπατο όταν το παθαίνεις...

Εισέλθετε στο σύστημα ή εγγραφείτε για να υποβάλετε σχόλια
contact